Adela Grzyb

    Adela Grzyb (1918 - 1996), urzędniczka, żołnierz ZWZ - uczestniczka powojennego podziemia niepodległościowego.
    Urodzona 10.04.1918 w Mikuszowicach Krakowskich,

Adela Grzyb (1918-1996)

powiat Bielsko, córka Ferdynanda i Julii z domu  Kania, Miała dwóch braci Edwarda i Juliana. Zamieszkała z najbliższymi w Mikuszowicach Śląskich. Ukończyła 8 klas szkoły powszechnej w tym 5 klas w Bystrej Śląskiej oraz 3 klasy w Szkole Wydziałowej w Bielsku. W latach 1934-1937 kontynuowała naukę w Szkole Zawodowej (gospodarczej) w Bielsku, gdzie zdała maturę. W szkole powszechnej należała do harcerstwa. Była członkiem Towarzystwa Młodych Polek. Śpiewała również w chórze kościelnym.

W 1937 podjęła pracę w Ubezpieczalni Społecznej w Bielsku w charakterze pracownicy umysłowej, a po godzinach pracowała prywatnie u chirurga dr. Laxa jako pielęgniarka z PCK aż do 1939. W 1937 poznała dziennikarza Andrzej Tomaszczyka, z którym później się zaręczyła.
    Po wkroczeniu wojsk niemieckich w 1939 za działalność przedwojenną m.in. za wystąpienia przeciw niemieckojęzycznym, na rzecz polskich mszy świętych w Bystrej Śląskiej była parokrotnie zatrzymywana i przesłuchiwana przez policję i Gestapo, co pogorszyło stan jej wątłego zdrowia. Mimo tego, będąc w stałym kontakcie z porucznikiem Andrzejem Tomaszczykiem ps. Długi i ks. Rudolfem Marszałkiem zaangażowała się w konspiracji wojskowej, działając od początku w ramach bielskiego inspektoratu Związku Walki Zbrojnej, później Armii Krajowej. Była jedną z kluczowych dla kolportażu podziemnej prasy osób na terenie Bielska i powiatów bielskiego i cieszyńskiego. Była łączniczką siatki od Kęt i Międzybrodzia aż po Skoczów. W 1940 wywieziona została na przymusowe prace do Niemiec (Górlitz), skąd po tygodniowym pobycie na skutek choroby serca została zwolniona z pracy rolnej decyzją wojskowego lekarza i powróciła do domu. Chorowała poważnie od 1940 do 1942, mimo tego nadal działając w konspiracji. Jesienią 1942 ponownie przeznaczona przez Niemców do transportu. Z przymusowych robót zwolniona znów przez lekarza. Przyjęła pracę w Kamienicy koło Bielska, w rodzinie niemieckiego inżyniera, w charakterze pomocy domowej do dzieci. Tu pracowała do 1944. Po śmierci narzeczonego w obozie koncentracyjnym w Auschwitz, przez następne lata opiekowała się nowonarodzonym synem Andrzejem, matką i braćmi, prowadząc dom.
    Po wkroczeniu Armii Czerwonej nie ujawniła działalności w Armii Krajowej. Współpracowała po wojnie z Narodowymi Siłami Zbrojnymi, zwłaszcza z kapelanem oddziałów Zgrupowania VII Okręgu NSZ „Bartka" księdzem majorem Rudolfem Marszałkiem. Równolegle 1945-1946 dzierżawiła restaurację w Mikuszowicach Śląskich, a od 1948 pracowała w Fabryce Pędzli i Szczotek „Sanax" w Białej Krakowskiej na stanowisku maszynistki Aresztowana przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego 20.08.1948 za to, że przechowywała w mieszkaniu broń, za zameldowanie Polaka, który wrócił do kraju z Niemiec Zachodnich oraz za kontakty z członkami organizacji podziemnej Śląskie Siły Zbrojne, za pośrednictwem której Urząd Bezpieczeństwa Publicznego prowadził akcję prowokacyjną wobec polskich środowisk patriotycznych. Osądzona z art. 14 Małego Kodeksu Karnego, skazana została na 12 lat więzienia. Wieziona w Katowicach, Gliwicach, Bytomiu, Krakowie, Bydgoszczy-Fordonie i Inowrocławiu. Zwolniona na mocy amnestii 2.11.1954 po ponad 6 latach uwięzienia. Objęta nadzorem Urzędu Bezpieczeństwa zajęła się wychowaniem syna i opieką nad chorą matką. Do 1956 nie mogła znaleźć pracy z powodów politycznych. W 1956 podjęła pracę w Bielskiej Fabryce Maszyn, gdzie pracowała do przejścia na emeryturę w 1978.
    Zmarła 4.08.1996 w Mikuszowicach Śląskich. Została pochowana na cmentarzu w Bystrej Śląskiej.
    Ze związku z Andrzejem Tomaszczykiem miała syna Andrzeja.

Tekst i zdjęcie za: Bogdan Ścibut "Kałamarz  z orlim piórem"